راهپیمایی اربعین چه ویژگی های منحصر به فردی دارد؟

مقدمه:
اربعین بزرگ ترین همایش و نمایش قدرت مسلمانان خصوصا شیعیان است، مراسم زیارت و پیاده‌روی اربعین قدمتی به اندازه تاریخ کربلا دارد.اما چند سالی است تبدیل به یک مناسک پرشکوه دینی و سیاسی شده است.

این آیین پرشور و باشکوه دارای مولفه‌ها و ویژگی‌های مهم، منحصر به فردی همانند صبغه بین‌المللی، حرکت فرامذهبی، پیام وحدت، حرکت فرامذهبی، آثار سیاسی و اجتماعی و سیاسی و دیگر ویزگی هایی است که در ادامه این مطلب به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

راهپیمایی اربعین چه ویژگی های منحصر به فرد ی دارد؟

پیاده روی اربعین نوعی سیر و سلوک توام با ریاضت است که انسان را برای مدت کوتاهی از تعلقات دنیایی جدا کرده و انبساط و معنویتی کم‌نظیر برایش به ارمغان می‌آورد..

 نوع برخورد مردم عراق با زائران اربعین و پذیرایی رایگان و مخلصانه از این حجم انبوه مهمانان، در هیچ جای دنیا مورد مشابهی ندارد و در دنیای امروز که انسانیت قربانی روابط سرد و منفعت محور است، یک معجزه انسانی بشمار می رود.

مراسم زیارت و پیاده‌روی اربعین قدمتی به اندازه تاریخ کربلا دارد. اما چند سالی است تبدیل به یک مناسک پرشکوه دینی و سیاسی شده است. این آیین پرشور و باشکوه دارای مولفه‌ها و ویژگی‌های مهم، منحصر به فردی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
 

عراقی‌ها از دیرباز در چنین ایامی از شهرهای مختلف به سمت کربلا پیاده حرکت می‌کنند که اصطلاحا به آن «مشایه» می‌گویند.

اما طی سال‌های اخیر خیل زائران از دیگر کشورها به آنان پیوسته و این مراسم صبغه جهانی یافته است. حضور زائران از کشورهای مختلف به این مراسم اهمیت خاصی بخشیده و آن را تبدیل به یک کنگره‌عمومی کرده است.

زیارت اربعین در حال حاضر بزرگ ترین اجتماع بشری است که هر ساله در یک زمان خاص انجام می شود. برای تثبیت رسمی این امر، دولت عراق در تلاش است تا زیارت اربعین در فهرست میراث جهانی در سازمان یونسکو درج شود.

به این منظور اسناد و مدارک لازم مربوط به اربعین از طرف نماینده دائم عراق در یونسکو تحویل این سازمان شده است. چنین اقدامی اگر به نتیجه برسد، اربعین بیش از گذشته در کانون اهتمام جهانی و توجه افکار عمومی قرار خواهد گرفت.
 

درست است که خاستگاه اصلی مراسم اربعین در میان شیعیان است، اما این آیین فقط مختص به مذهب شیعه نیست؛ بلکه شمار زیادی از اهل سنت و نیز پیروان سایر ادیان از نقاط مختلف جهان در این آیین مقدس شرکت می‌کنند.

هر ساله گزارش‌هایی از حضور سنی‌ها، مسیحیان، آشوریان، صائبی‌ها و... در مراسم اربعین منتشر می‌شود.

فرامذهبی و فرادینی بودن اربعین به دلیل جهانی بودن شخصیت امام حسین(ع) و حادثه کربلا است، شخصیتی که وجدان‌های بیدار را در هر زمان و مکانی مجذوب خود نموده و در دل عاشقان شعله‌ای برافروخته که هرگز خاموش نمی‌شود.
 

همایش چند میلیونی اربعین، نماد پرشکوه وحدت مسلمانان است. در شرایطی که منطقه غرب آسیا شاهد فتنه‌انگیزی و جنگ‌های فرقه‌ای و خشونت کور گروه‌های تکفیری ـ تروریستی است.

صفوف یکپارچه و میلیونی اربعین چالشی بزرگی علیه این جریانات انحرافی و حامیان آن‌ها محسوب می‌شود.

نکته قابل توجه آن است که عراق که اینک میزبان مراسم اربعین است، خاستگاه اصلی داعش بوده است.اما حتی در اوج تهدیدات امنیتی این گروه، از شمار زائران اربعین کاسته نشد.

در سطح خارجی، اگر داعش و دواعش از اسلام چهر‌ه‌ای خشن و متوحش ترسیم می‌کنند، اما راه‌پیمایان مراسم اربعین با شکل‌دهی این رویداد عظیم صلح‌آمیز و سرشار از دوستی و همدلی، به تکرار پیام آزادگی و انسان دوستی و حق خواهی سالار شهیدان می‌پردازند.
جنبه دیگری از وحدت ناظر به همکاری و هماهنگی کشورهایی است که در این مراسم بزرگ دخیل هستند.

به طور خاص بغداد و تهران تجربه موفقی از همکاری‌های سیاسی، کنسولی، خدماتی، امنیتی، تبلیغی، رسانه‌ای، بهداشتی، لجستیکی و... را در برگزاری مراسم اربعین می‌آزمایند که ضمن تعمیق مناسبات دو طرف، می‌تواند الگویی برای هکاری و هم‌افزایی در سایر امور شود.
 

اربعین بزرگ ترین همایش و نمایش قدرت مسلمانان خصوصا شیعیان است. اربعین به مثابه عرض اندام فرهنگ مقاومت در برابر ظلم و ستم قلمداد می‌شود.

اربعین در شرایطی که منطقه شاهد قطب‌بندی‌ و صف‌آرایی میان محور مقاومت و جبهه سازش است، پیام‌های آشکار سیاسی به دوست و دشمن ارسال می‌کند.

برای نمونه، مراسم اربعین سلطه‌گری و توسعه‌طلبی غرب و اشغالگری و جنایات رژیم صهیونیستی در منطقه را به چالش می‌کشد.به همین دلیل است که رسانه‌های استکباری و صهیونیستی از کنار این همایش با ابهت و میلیونی، غالبا با سکوت و بی‌تفاوتی عبور می‌کنند.

الف) اقتدارآفرینی در سایه وحدت:
راهپیمایی اربعین موجب اقتدار شیعیان و دیگر مسلمانان در برابر دشمنان به ویژه جریان های تکفیری خصوصاً داعش می شود.

بی تردید مهم ترین کارکرد سیاسی اربعین حسینی در مقطع کنونی و با توجه به گسترش گروه های سلفی  تکفیری در کشورهای منطقه، بسیج سیاسی شیعیان است که راهپیمایی بیست میلیون نفری اربعین را به مصداق قدرت بسیج جهان اسلام تبدیل کرده است؛ .

ب) نمایش امنیت عراق:
برگزاری راهپیمایی صلح آمیز اربعین، نمایش امنیت عراق و ضربه نمادین همزمان به گروه تروریستی داعش و ایالات متحده آمریکاست که یکی در پی ناامن سازی عراق است و دیگری ایجاد امنیت در عراق را بدون حضور خود ناممکن می داند.

این قدرت نرم شیعیان است که بدون فرقه گرایی، با حضور مسالمت آمیز خود در مراسم عاشورا و اربعین، بر وحدت و همبستگی ملی در عراق صحه می گذارند.

در واقع همان طور که پیام عاشورا و اربعین ماهیتی فرامذهبی و جهان شمول دارد، پیام های سیاسی راهپیمایی اربعین نیز قالب های فرقه گرایانه را شکسته و پیام آور صلح، همبستگی و همکاری است.

ج) وحدت بخشی به جهان اسلام:
عبادات و فرایض، افزون بر جنبه فردی و تأثیری که در دگرگونی روحی، فکری، اخلاقی و رفتاری افراد بر جای می نهند، به نوعی با مسائل اجتماعی و حقوق جمعی نیز در ارتباط اند.

اربعین در این میان ازجمله مناسک و آیین های اجتماعی است که به رغم ماهیت درون مذهبی اش، به دلیل فرادینی و فراملیتی بودن قیام عاشورا، ظرفیت های بسیاری را برای زمینه سازی تحقق امت واحد اسلامی دارد.

د) تقویت مناسبات میان ایران و عراق:
مراسم شکوهمند اربعین می تواند به ترمیم برخی شکاف های ارتباطی مثل کدورت های ناشی از جنگ میان زائران ایرانی و عراقی و بهبود بیشتر روابط سیاسی این دو کشور مسلمان کمک شایانی داشته باشد.

بی تردید تقویت و توسعه مناسبات دو کشور آثار و برکات بسیاری را در پی خواهد داشت و نقش شیعیان در تحولات منطقه ای و بین المللی را بارزتر خواهد کرد.

ه‍) پاسداشت یاد و خاطره امام حسین علیه السلام:
از مهم ترین کارکردهای آیین اربعین، زنده نگه داشتن یاد و خاطره امام حسین علیه السلام و یاران باوفای اوست که در پرتو شناخت فلسفه قیام و شهادت آنان قابل اکتساب است.

این آیین ها تلاشی برای زنده نگه داشتن هدف امام است و طبعاً بیشترین دغدغه شرکت کنندگان و کارگزاران باید یادکرد این مطلب باشد که قیام امام برای چه بود و چرا جان خویش را فدا کرد

و) تقویت هویت شیعی: پاسداشت اربعین
در میان شیعیان اهل بیت: یکی از برجسته ترین عوامل تقویت هویت شیعی است. از اربعین است که هویت شیعی جان و قالبی تازه می گیرد و با استمداد از نیروی شگرف عاشورا، ظهور پرقدرتی را در عرصه های سیاسی، فرهنگی و نظامی به نمایش می گذارد.

اربعین، آموزندة این تفکر الهی است که اگر چه باطل  مانند کفی روی آب  ممکن است کوتاه زمانی به جولان و هیجان، افکار عمومی را در دست گیرد و حق طلبان را گرفتار قتل، اسارت و انواع بلاها کند، اما عاقبت نیک و پیروزی از آن حق و حق طلبان خواهد بود.

ز) بازخوانی حادثه خونین عاشورا:
اربعین اولین نقطه بعد از عاشوراست و به انسان فرصت می دهد تا حادثه عاشورا را بازخوانی کند. واقعه کربلا به قدری عظیم است که آن را در روز عاشورا نمی توان بررسی کرد.

بنابراین برای بازخوانی به ایام دیگری نیاز دارد و مهم ترین این ایام، روز اربعین است. پس اربعین نقش یادمانی دارد و در آن فرصت بازخوانی عاشورا به ما داده می شود؛ عاشورا یک شور است و همه ما باید در این روز غرق شویم و اشک ریزان این روز را تجلیل کنیم.

در اربعین به بازخوانی و ارتباط مجدد با امام و هدف اصالحی هم چنین مبارزه با ظلم از سوی ایشان بپردازیم. ائمه نیز به ما امر کرده اند که در روز عاشورا عاشورایی باشیم و تفکر و تجدید بیعت با امام را در اربعین متجلی کنیم.

ح) جریان ساز بودن اربعین:
اربعین حسینی جرقه های عاشورایی را شعله ور، و آن را به یک جریان تبدیل می کند و دعوت به زیارت اربعین و پیاده رفتن در این مسیر، دعوت به همین جریان سازی است.

آذرخش عاشورا در اربعین به آتشی شعله‎ور تبدیل می شود و قطره های باران آن، رودخانه اربعین را به وجود می آورد؛ رودخانه ای که می‎تواند حرکت ایجاد کند و تغییر به وجود آورد. انسان هایی که در عاشورا احساس عاشورایی پیدا کردند.

امروز باید احساساتشان را به یکدیگر ضمیمه کنند و بفهمند که تعداد عاشوراییان و احساس ها و نگاه های عاشورایی چقدر زیاد است و این انسان ها چقدر هم‎دل، هم‎ رأی و هم هدف اند.

یعنی کسی که در مکتب عاشورا تربیت شده است، حالا باید دستاورد‎های معرفتی، معنوی، روحی و اخلاقی اش را به مشارکت بگذارد. بنابراین نقش جریان‎سازی اربعین مهم است.

ط) ظرفیت سازی: از مهم ترین آثار و کارکردهای اربعین، ظرفیت سازی است. وقتی بتوانیم فرهنگ عاشورایی را شکل دهیم، ظرفیت سازی رخ می دهد؛ چراکه انسان عاشورایی از خود خواهد پرسید حال چه باید کرد تا عاشورا امتداد یابد، ایجاد این ظرفیت، برعهده اربعین است.

اما متأسفانه از اشکالات اربعین این است که نقطه مرکزی در آن وجود ندارد؛ زیرا این حرکت عظیم باید نقطه توقفی داشته باشد تا همه زائران را در مسیر اصلی قرار دهد؛ چراکه اربعین باید جریان های مختلف را در یک قالب تجمیع کند و آنها در یک جریان بزرگ تر قرار دهد.

ی) نمادسازی: انسان هیچ گاه از عاشورا و گریه بر اباعبدلله الحسین علیه السلام خسته نمی شود و با اینکه قرن هاست که عاشورا تکرار می‎شود، هرگز کسی از آن احساس تکرار نمی‎کند؛ زیرا عاشورا زمان و زمین و قوم و طایفه نمی‎شناسد.

 فقط کافی است که شما عاشورا را معرفی کنید؛ درون‎مایه عاشورا به گونه ای است که می تواند با محیط ها و اوضاع مختلف تطبیق یابد؛ چراکه عاشورا حادثه ای بزرگ است که هیچ خط مذهبی و طایفه‎ای در آن وجود ندارد. عاشورا دارای مضمونی بزرگ، بلند و مشترک است که قدرت بازنمایی و نمادسازی‎‎های متنوع در آن وجود دارد.

اکنون سؤال این است که اگر این هسته را بگیریم و آن را توسعه دهیم، آیا اربعین فرصت بزرگی است برای اینکه عاشورا و عاشوراییان یک بار به زبان‎‎ها و کارکرد‎های گوناگون و برای محیط ها و نقش‎‎های مختلف، الگوسازی کند.

البته ما می‎توانیم در این‎جا، صرف نظر از فرهنگ های دیگر، عاشورا را بازنمایی و نمادسازی کنیم، اما این نماد نماد ایرانی عاشورا خواهد بود.

درحالی‎که اربعین فرصتی فراهم می‎کند تا این درون‎مایه با حضور همه کسانی که می‎توانند در این الگوسازی نقش داشته باشند و تعامل کنند، حرکتی ایجاد کند و از درون این تعامل، همه افراد و گروه‎‎ها برای وضعیت موجود و آینده خودشان، مدل‎سازی و الگوسازی کنند.
 

مولفه‌های اربعین دقیقا منطبق با مصادیق گفتمان انقلاب اسلامی است. ظلم‌ستیزی، عزت و آزادگی، احیای هویت و اقتدار و وحدت مسلمانان از جمله شعارهای انقلاب اسلامی است که چهل سال پیش موج تازه‌ای در منطقه و جهان آفرید. و اینک اربعین تبدیل به بستر تازه‌ای برای بازتولید همان شعارها شده است.

از طرفی، با توجه به نقش محوری جمهوری اسلامی ایران در مراسم اربعین و تعداد بالای زائران ایرانی به دلیل نزدیکی جغرافیایی و تعلقات فرهنگی و تاریخی، پیوند معناداری میان گفتمان انقلاب اسلامی و اربعین ایجاد شده است.

لذا همایش بزرگی مانند اربعین که حاوی شعارهای نهضت کربلا همچون عزت و آزادگی و ظلم ستیزی است، ناخواسته نقش محوری ایران و آرمان‌های انقلابی آن را برجسته می‌نماید.

در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران با توطئه «منزوی‌سازی» ازسوی دشمن از طریق فشارهای سیاسی، تحریم‌های اقتصادی و جنگ روانی مواجه است، مراسم اربعین فرصت مناسبی برای برای عبور از این فشارها محسوب می‌شود.

مراسم اربعین چنین ظرفیتی دارد که ایران با تکیه بر قدرت نرم و دیپلماسی عمومی به تحکیم جایگاه خود نزد افکار عمومی و افشای توطئه‌های دشمنان بپردازد.
 

زیارت و پیاده‌روی اربعین یک سفر معنوی است که آثار اخلاقی بی‌شماری در بر دارد. زائر امام حسین(ع) در این ایام سبک تازه‌ای از زندگی را تجربه می‌کند.

زیرا همه شئونات و مناسبات در این ایام بر محور سیدالشهدا(ع) شکل می‌گیرد. در چنین شرایطی معرفت و محبت زائر به ابی‌عبدالله فزونی می‌یاید و با تاسی به امام خود، به مقام ایثار و فداکاری و بذل و بخشش نسبت به دیگران نائل می‌شود.
 
از طرفی، سفر اربعین به ویژه اگر با پای پیاده باشد، دارای سختی‌های متعددی است که هر چند جسم زائر را می‌فرساید.
اما جانش را صیقل داده و روحش را سبک می‌سازد. در واقع این سفر نوعی سیر و سلوک توام با ریاضت است که انسان را برای مدت کوتاهی از تعلقات دنیایی جدا کرده و انبساط و معنویتی کم‌نظیر برایش به ارمغان می‌آورد.

نوع برخورد مردم عراق با زائران اربعین و پذیرایی رایگان و مخلصانه از این حجم انبوه مهمانان، در هیچ جای دنیا مورد مشابهی ندارد و در دنیای امروز که انسانیت قربانی روابط سرد و منفعت محور است، یک معجزه انسانی بشمار می رود.
 

در حالی که تبادل اطلاعات در بستر رسانه و و سایل نوین ارتباط جمعی، تحولات چشمگیری در جهان امروز ایجاد کرده است، مراسم اربعین به عنوان یک پدیده بی‌نظیر از تجمع میلیونی انسان‌ها، از ظرفیت شگرف رسانه‌ای برخوردار است.

افزون بر رسانه‌های رسمی، هر زائر اربعین می‌تواند حامل خبر و پیام ـ اعم از مکتوب، صوتی و یا تصویری ـ به دیگران در اقصی نقاط دنیا باشد. ظهور شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی، چنین امکانی را به خوبی فراهم کرده است.

ثبت وقایع جذاب و معنوی راه پیمایی اربعین که در طول مسیر و در هر موقف و موکب، صدها نمونه از آن یافت می شود؛ پیام‌های اخلاقی، فرهنگی و سیاسی اربعین را به جهان مخابره می‌کند.

با تاملی بیشتر، خروجی هنرمندانه این صحنه‌ها در قالب نوشتار، کلیپ، مستند، فیلم وغیره به زبان‌های مختلف، قادر به تبلیغ و تثبیت مولفه‌های ماندگار اربعین در ابعاد مختلف خواهد بود.

8-  ویزگی های اجتماعی منحصر به فرد اربعین
از ویزگی های اجتماعی اربعین می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
الف) انسجام اجتماعی(تقویت روح جمع گرایی):
امروزه فردگرایی، دیدگاه غالب در جهان است. اما آیین هایی مانند اربعین به تقویت روح جمعی کمک شایانی می کند. هم گراسازی افراد جامعه با یکدیگر، از دیگر کارکردهای آیین هاست که بیش از هر سنت دیگری تأثیرگذار است.

ازاین رو نباید به ضد خود مبدل شده و مایه تفرق و دشمنی و نابسامانی اجتماعی شود. نقش تلائمی آیین ها از کارکردهای اساسی در جوامع اند.

ب) تألیف قلوب و تقویت روح اخوت:
همدلی در پرتو ذوب انانیت ها و لغو همه تمایزات (قومی، ملی، شغلی، تحصیلی و. . . ) و حذف همه مرزها و فاصله ها، از دیگر کارکردهای اجتماعی اربعین است.
البته اربعین کارکردها و آثار پنهان و آشکار فراوانی دارد که یکی از آثار آشکار آن، ایجاد الفت بین افراد است.

ج) تقویت ارتباطات و مناسبات انسانی:
چنین ارتباطاتی که برپایه محبت، صمیمیت، تلطف، ایثار، انفاق و تعاون انجام می گیرد نیز جزو کارکردهای اجتماعی اربعین است.

د) الگوسازی:
یکی از کارکردهای بسیار مؤثر هیئت های مذهبی، الگوسازی مبتنی بر دین باوری و رعایت هنجارها، ارزش ها و اخلاقیات است.
افراد با حضور در دسته جات، تکایا و حسینیه ها و استماع احادیث و درس های اخلاقی و گوش دادن به آیات الهی و اشعار مداحان در مدح و ثنای اهل بیت:

به صورت علمی و کاربردی (تعلیم و تربیت)، به فرهنگی راه می برند که مبنای آن رعایت معنویات، اخلاقیات، اصول و مبانی انسانی، خودشناسی و خداشناسی است. این کارکرد، انسان را برای رسیدن به هویت مذهبی و حیات دینی کمک می کند.

ه‍) تربیت اخلاقی:
اخلاق اجتماعی از کارکردهای دیگر راهپیمایی اربعین است و خیرات و صدقات از مظاهر آن محسوب می شود. بنابراین طبق آیه قرآن، به پا داشتن شعائر الهی و اخلاقیات اجتماعی، تقوای قلب و باورهای معنوی را در دل انسان ها نهادینه می کند.

و) جهان اندیشی: در بند مسائل جزئی نبودن از کارکردهای راهپیمایی اربعین است؛ چنان که طبق تنها گزارش غربی از اربعین در یکی از خبرگزاری های کشور آلمان، در این راهپیمایی، اغلب مذاهب اسلامی و ادیان مختلف اعم از مسیحی، صابئی، ایزدی و از شصت کشور حضور داشته اند؛

زیرا سیدالشهدا علیه السلام با همه مسلمانان و حتی ادیان الهی پیوند دارد؛ چراکه سالار شهیدان علیه السلام میراث بر قرآن، تورات، انجیل، زبور و دیگر ادیان آسمانی است.

ز) تعالی جویی و فضیلت طلبی:
یکی دیگر از کارکردهای مراسم اربعین، مساعدت، بسترسازی و کمک به انسان ها برای تعالی جویی و فضیلت طلبی است.

در این نهاد مذهبی که ملاک تفوق و برتری، صرفاً عشق و علاقه به اهل  بیت: و رعایت شرع مقدس اسلام و دستورهای الهی است، افراد در کنار هم جمع شده، با فعالیت های خداپسندانه تلاش می کنند تا مسیر تعالی را بپیمایند.

ح) کنترل غیر مستقیم انسان ها: از دیگر کارکردهای اجتماعی مؤثر اربعین کنترل غیر مستقیم جامعه و افزایش حال و هوای معنوی است.

در بررسی ها نشان می دهد که در ایام و مناسبت های اسلامی، به خصوص در ماه های محرم، صفر و رمضان، انسان ها کمتر دچار وسوسه هوای نفس می شوند. حتی بزه کاران و مجرمین نیز بعضاً در این ایام از فعالیت های غیراخلاقی و انحراف آمیز خود می کاهند و به سوی معنویات روی می آورند.

9- ویزگی های فرهنگی منحصر به فرد اربعین 
الف) اربعین پدیده کلان فرهنگی: پیاده روی اربعین حسینی، پدیده ای است که نمی توان آن را از نظام فرهنگی جدا دانست.

در پیاده روی اربعین، امت اسلامی، حرکتی فرهنگی را به نمایش می گذارد. این پیاده روی، پیام های زیادی دارد. در این حرکت افراد با سن های متفاوت و با فرهنگ های مختلف، هدفی مشترک دارند.

پیاده روی اربعین نشان می دهد که چطور می توان با حرکت فرهنگی، که ذات مخلصانه و خالصانه دارد، موانع سیاسی را از بین برد و بین ملت ها پیوند ایجاد کرد.

در اربعین حسینی، همه افراد در پیاده روی اربعین با نگاه الهی حرکت می کنند و این حرکت باعث دوستی بین ما و مردم عراق شده است. این اثر، حماسه حسینی بعد از سال هاست.

نباید از نظر دور داشت که راهپیمایی ایام اربعین در عراق، در حال تبدیل شدن به یک پدیده کلان فرهنگی و تمدنی در مقیاس جهان اسلام و بلکه دنیای امروز است.

این راهپیمایی، نه یک راهپیمایی به سمت کربلا، بلکه همایش بزرگ انسانی، اخلاقی و فرهنگی است که حقایق بکر و پنهان آن بسیار فراتر از جلوه های ظاهری اش است.

صحنه های ویژه اخلاقی و انسانی در دهه اربعین، در راه های منتهی به کربلا در عراق، بسیار شگفتی آور است. لذا نباید از تفسیر این پدیده کلان فرهنگی و تمدنی غفلت کرد.

ب) تبلور آموزه های مذهبی و دینی:
اربعین یکی از آیین های مهم است که در آن جامعه متدین و ارزش گرا تبلور می یابد. این آیین ها فرصتی برای ترویج دیانت اسلامی و فرهنگ و اندیشه شیعی است که جامعه سازی را دنبال می کند.

آنچه در اربعین ابراز می شود، خواسته یا ناخواسته ارزش های شیعی تلقی خواهد شد. پس باید از هر گونه بی تدبیری و رفتارهای نابجا دور نگه داشته شود تا موجب وهن فکر و فرهنگ شیعی  اسلامی نشود.

نباید از نظر دور داشت که آیین ها، تاریخ فرهنگی جوامع اند و اصرار بر حفظ آن، تأکید بر نگه داشت میراث فرهنگی است و دخل و تصرف در آنها، تحریفی در حوزه فرهنگ شیعی به شمار می رود.
ج) آشنایی با ظرفیت های گردشگری مذهبی:
ظرفیت عظیم اربعین و حضور خیل گسترده زائران در برخی از مناطق و استان های کشور عزیزمان ایران، فرصتی ارزنده برای معرفی ظرفیت های گردشگری این مناطق به دیگر نقاط کشور است و خود موجب اشتغال می شود.

اربعین زمینه مناسبی برای ارتباطات فرهنگی میان مؤمنان از بلاد مختلف است. اربعین جایی است که همه شیعیان و دلباختگان به آستان حسینی دستاوردهای معنوی و الهی خود را با مردم دیگر تقسیم می کنند. این جریان هم افزایی و هم آوایی با اربعین عجین است و نباید آن را از اربعین بگیریم.

د) حیات بخشی به شیعه:
مقوله اربعین، حیات بخشی به شیعه است و شیعیان با این رفتارها، نوعی یکسان پنداری و همراهی با سیدالشهدا علیه السلام دارند. فرزندان ما باید به شیوه های گوناگون با هویت مذهبی شیعی خود آشنا شوند و آن را در نهاد خود ریشه دار کنند.
سوگواری سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله علیه السلام یکی از مؤثرترین رسومی است که به تبیین و ترویج معارف اسلامی و تقویت پایه های فرهنگ اهل بیت: در طول تاریخ یاری رسانده است.

مراسم پیاده روی اربعین که با حضور عاشقانه و خالصانه دوستان اهل بیت، فارغ از هر ملیت و زبان انجام می گیرد، یکی از بهترین فرصت های آشنایی و تعمیق روابط معنوی، سیاسی و فرهنگی شیعیان جهان است.

این مراسم در قالبی ساده، ملایم و نرم و عاری از هرگونه خشونت و تعرض به دیگر فرق اسلامی، شیعیان را امتی مقتدر و باصلابت معرفی می کند و ضمن به نمایش گذاردن مناسک شیعی، پیام وحدت، یکپارچگی و هوشیاری آنان را به دشمنان و بدخواهان می رساند.

به جرئت می توان گفت، قسمتی از فرهنگ شخصی هر شیعه و بخش اعظم فرهنگ و تمدن اسلامی شیعی، از فرهنگ عاشورا نشئت گرفته است.

روح جمع گرایی،تقویت ارتباطات و مناسبات انسانی بر پایه محبت، صمیمیت، تلطف، ایثار، انفاق و تعاون، تألیف قلوب و تقویت روح اخوت و همدلی در پرتو ذوب انانیت ها و لغو همه تمایزات، اعم از قومی، ملی، شغلی، تحصیلی و. . . بخشی از کارکردهای اربعین حسینی است.

نتیجه:
از ویژگی های منحصر به فرد در راهپیمایی اربعین می توانیم به تمام گارکردهای فرهنگی و اجتمای و سیاسی و موارد خاص هماننداقتدار آفرینی در سایه وحدت، نمایش امنیت عراق، وحدت بخشی به جهان اسلام، تقویت مناسبات میان ایران و عراق، پاسداشت یاد و خاطره امام حسین علیه السلام، اشاره نمود.

همچنین تقویت هویت شیعی و زنده نگه داشتن و تقویت روح جمعی، و نیز استمرار مبارزات ائمه اطهار  انسجام اجتماعی (تقویت روح جمع گرایی)، تألیف قلوب و تقویت روح اخوت و همدلی در پرتو ذوب خودبینی ها و لغو تمایزات قومی، ملی را نام برد 

از طرفی تقویت ارتباطات و مناسبات انسانی بر پایه محبت، صمیمیت، تلطف، ایثار، انفاق و تعاون.  همایش حرکتی فرهنگی، جهت دهی و شکل دهی تمایلات مؤمنانه، آشنایی با ظرفیت های گردشگری مذهبی و تبلور آموزه های مذهبی و دینی اشاره کرد.

منبع:
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6444/8314/111267
سایت حوزه 
*این مقاله در تاریخ 1401/7/12 بروز رسانی شده است